Sezaryen Sonrası Normal Doğum

Günümüzde tüm dünyada sezaryen oranları artmaktadır. İlk gebeliklerin ileri yaşlara kayması, tüm dünyada artan obezite, normal doğumda oluşan komplikasyonlardan dolayı tazminat ücretlerinin artması, tüp bebek uygulamaları sonucunda çoğul gebeliklerin artması, sedanter yaşam tarzı, gebelerin panik bozukluğu düzeyine ulaşan doğum endişeleri sezaryen oranını arttıran sebeplerden sadece bir kaçıdır. Sezaryen ile doğum yapan hastalarda, sonraki doğumda oluşabilecek risklerden dolayı dünyanın çoğu yerinde normal doğum yapılmamakta ve hasta tekrar sezaryen ile doğurtulmaktadır. Hem normal doğum hem de sezaryen doğum tecrübesi yaşamış kadınlara ‘hangisini tavsiye edersiniz?’ diye sorulduğunda kadınların çoğunluğu normal doğum yanıtını vermiştir.

Normal doğumun komplikasyon oranının az olması, daha az kan kaybı, daha az hastane kalış süresi, günlük yaşama daha erken dönülmesi, daha az infeksiyon, daha az damar tıkanıklığı riski,  çok çocuk isteyenler için daha çok sayıda doğum yapabilme şansı gibi nedenler bir şekilde sezaryen olmuş kadınlar için  yeniden gebe kaldıklarında ‘acaba normal doğum yapabilir miyim?’ sorusunu gündeme getirmektedir.

Sezaryen sonrası normal doğum (SSND) yapma şansım nedir?

Yapılan araştırmalar sezaryen sonrası normal doğum deneyen her beş hastadan 3 ila 4 tanesinin bunu başardığını göstermiştir. Kimin SSND yapabileceğini tahmin etmek bugün için imkansızdır. En çok korkulan risk olan doğum sırasında rahmin eski sezaryen yerinden rüptür ( yırtılma ) olma ihtimali Avrupa ve ABD istatistiklerinde %1-2 kadardır. Ancak ülkemiz için bu riskin kaç hastada bir olduğu hakkında kapsamlı bir araştırma yoktur. SSND’a hasta ile onu takip eden hekim arasında, faydaları ve riskleri tartışılarak karar verilmelidir.

SSND için olumlu bulgular nelerdir?

*En olumlu bulgu hastanın öyküsünde daha önceden bir normal doğum bulunmasıdır. Normal doğum yaptıktan sonraki gebeliğinde bir şekilde sezaryenle doğuran hasta takip eden gebelikte SSND için iyi bir bulguya sahiptir.

*Sezaryen ameliyatının alt segmentten ve transvers kesilerek yapılmış olması, yani en uygun sezaryen yöntemi ile sezaryen yapılmış olması rüptür riskini azaltır.

* Hastanın pelvik kemik yapısının uygun olması

*Bebeğin kilosunun düşük olması

* Rahim ağzı açıklığının son haftalarda doğum için uygun olması

* Hastanın gebelik takibinde riskli bir durumun oluşmaması (yüksek tansiyon, gebelik şekeri gibi)

* Doğum eylemi boyunca bebeğin kalp atımlarının ve rahim kasılmalarının elektronik sistemle izlenebilecek olması

* Doğum eylemi boyunca hastayı takip edecek deneyimli doktorun yanında bulunması

* Hastanede hafta sonu ya da gece bile deneyimli anestezi doktorunun hazır bulunması

* Hastanede yoğun bakım ünitesi, kan bankası gibi gerekebilecek branşların bulunması.

SSND için olumsuz şartlar nelerdir? 

• Genel olarak bir gebelik takibinde zaten sezaryen gerektiren haller olması (plasenta previa, şiddetli preeklempsi,fetal distres, yan ya da makat  duruş gibi anormal bebek duruşu, aktif genital herpes ülseri gibi)
• Doğumun gerçekleşeceği hastanede bebek kalp atımı takibi, sürekli kadın doğum uzmanı, yoğun bakım ünitesi, sürekli anestezi doktoru, kan bankası gibi olanakların olmaması
• Eski sezaryenin vertikal denilen kesi ile yapılmış olması
• İlerlemeyen eylem nedeni ile sezaryen olmuş olmak yine aynı durumun oluşma riskini arttırabilir.
• Geçirilmiş myom ameliyatı olması
• Rahimde büyük myomlar ya da rahim anomalisi olması
• Annenin ileri yaşta olması
• Annenin aşırı kilolu olması
• Bebeğin aşırı iri olması ( 4000 gr civarı)
• Bebeğin anne karnında mekonyum (bebeğin ilk kakası)  yaptığının anlaşılması
• Gün aşımı denilen 40.hafta dolmasına rağmen doğumun başlamaması
• Doğumun yavaş ilerlemesi ve suni sancı verilmesinin gerekmesi (rüptür riski suni sancı alan hastalarda artmaktadır)
• Sezaryen sonrasında 18 aydan kısa süre geçmiş olması.

Bu olumsuzluklardan eğer birden fazlası varsa risk artmaktadır.

SSND un faydaları nedir? Ne için bunu istemeliyim?

Normal doğum bir ameliyat değildir, kan kaybı çok daha azdır, infeksiyon ve emboli (pıhtı atma ) riski çok daha azdır, ameliyat sırasında çevre organ zedelenmesi riski oluşmaz, hastanede ortalama kalış süresi daha kısadır, normal yaşama dönüş süresi daha çabuk olur, doğum sonu biraz vajina bölgesinde hassasiyet olsa da sezaryene göre daha rahat bir iyileşme süresi geçirilir, kesi yerinde skar-keloid denen kötü yara iyileşmesi olmaz, çok çocuk isteyen aileler için gereklidir, sezaryen doğum sonrası plasentanın yapışma anomalileri daha çok görüldüğü için ileriki gebeliklerde bu riskler azalır. Her sezaryen bir öncekinden daha risklidir. 4. veya 5. sezaryenlerde yapışıklık nedeniyle ameliyat komplikasyonu çok fazladır.

SSND un riskleri nelerdir?

• SSND deneyen hastada olumlu bulgular fazla bile olsa rüptür denilen rahim yırtılması riski her zaman vardır.
• Doğum eylemi sırasında sorun oluştuğunda acil sezaryene geçilmesi gerekir. Acil sezaryen dünyanın her yerinde planlı sezaryene göre komplikasyonu daha fazla ve daha zor bir sezaryen olur.
• Kan kaybı ve rahim alınması riski planlı sezaryene göre daha fazladır.
• Rüptür olduğu erkenden far kedilse dahi acil ameliyata alınana kadar geçen zamanda bebekte ciddi nörolojik hasarlar ve hatta ölüm durumu olabilir.
• Saatlerce sancı çektikten sonra yine sezaryen olma durumu beden yorgunluğunun yanında moral bozukluğuna neden olur.

SSND istedim ne zaman vazgeçmeliyim?

Doğum eylemi mutlaka elektronik bebek kalp atım sistemi ile takip edilmeli ve doktorunuz başınızda olmalıdır. Doğumun beklenenden yavaş ilerlemesi ve bebekte kalp atımlarında düzensizlikler olması vazgeçmek için iyi nedenlerdir.

SSND sırasında epidural anestezi alabilir miyim?

Doğum eylemi sırasında rahimde hiç geçmeyen şiddetli ağrı olması rüptür bulgusudur. Epidural anestezi SSND sırasında kullanılabilir ancak abartılı anestezi bu bulgunun gözden kaçmasına ve rüptürün geç fark edilmesine neden olabilir.

Sonuç olarak sezaryen sonrası normal doğum yapılabilir. Bu isteğinizi doktorunuz ile paylaşmalı, kesin kararınızı vermeden önce olumlu bulguları ve olumsuz bulguları iyi analiz etmeli, tam teşekküllü, geceleri ve hafta sonları dahil tüm birimleri ile hizmet veren bir hastane seçmeli ve doktorunuzun doğum boyunca yanınızda kalmasını garanti etmelisiniz. Tüm bunları yapsanız dahi hayatın akışı içinde tahmin edilemeyen olumsuz durumlar oluşabilir. Aldığınız riskin, sizi bekleyen faydadan çok çok az olduğunu düşünürseniz devam edersiniz. Mesleki tecrübemle size son tavsiyem ise karanınız ile ilgili şüpheye düştüğünüzde vazgeçmekten şüphe duymamanızdır.