Gebelik ve Tiroid Hastalıklar

GEBELİK ve TİROİD HASTALIKLARI

A)    Gebelik ve Hipotiroidi (tiroid hormon azlığı):

Ciddi hipotiroid kadınlarda, yumurtlama fonksiyonları zayıflar ve buna bağlı olarak gebelik daha az görülür. Ancak bu kadınların tedavi ile hormon eksiklikleri giderildiğinde yumurtlama ve gebelik oluşumu normale döner. Hipotiroidli ve tiroid hormonu kullanan (Tefor, Levotiron) hastalar gebelik öncesi tiroid fonksiyonu testlerine (serbest TSH, serbest T3 ve serbest T4) baktırmalı ve normal düzeyleri sağlandıktan sonra gebelik düşünmelidirler.

Hipotiroidi bulguları hastalığın derecesine göre hastadan hastaya değişir. Hafif eksikliklerde yorgunluk, halsizlik, kabızlık, soğuğa hassasiyet, fazla kanama (vajinal) ve yumurtlama azlığına bağlı kısırlık görülebilir. İlerlemiş vakalarda ise uyku hali entelektüel ve motor fonksiyonlarda yavaşlama, saç dökülmesi, kolay kırılan tırnaklar, kaba ses, kilo artışı tipik bulgulardır.

Guatr (tiroid bezinin büyümesi) bu bulgulara eşlik edebilir. Hipotiroidinin bazı tiplerinde guatr olmaz. Kronik tiroiditlerde homojen bir tiroid bezi büyümesi olur ve bez 2–3 katına çıkar. Cilt kurudur ve derin tendon reflekslerinin gevşeme fazı gecikir.

Tiroid Fonksiyon Azlığının Tanısı Nasıl Konur?

Kanda serbest TSH (tiroid stimulating hormon) değerinin yükselmesi en hassas testtir. Anti-TPO (tiroid peroksidaz) ve Antitiroid mikrozomal antikorlar otoimmun tiroid  hastalıklarında gözlenir.

Subklinik Hipotiroidi Nedir?

Subklinik hipotiroidizim hiç şikayeti olmayan hastalarda, sadece TSH değerinin yüksek olması buna karşın serbest T3 ve serbest T4 değerlerinin normal sınırlarda olmasıdır. Subklinik hipotiroidizimli hastaların büyük çoğunluğunda zamanla gerçek hipotiroidizim gelişir.

Gebelikte Hipotiroidi Tedavisi:

Gebelik öncesi değerlendirme sırasında ya da ilk gebe takibinde serum TSH ve serbest T4 değerlerine bakılmalıdır. Hipotiroidi ya da subklinik hipotroidi durumu tesbit edilirse L-troksin hormonu oral olarak eksiklik durumuna göre verilir.

Hipotiroidik gebelerde spontan düşük ve gebelik hipertansiyonu riski yüksektir. Gebelik sırasında subklinik hipotiroidi bile bebekte %5-10 oranında IQ azalmasına neden olabilir (zekâda düşüklük). Hipertiroidinin tedavisi bu riskleri düzeltir. Literatürde tiroid hormonları normal kronik tiroiditi olan hastalarda düşük riskinin yüksek olduğunu gösteren çalışmalar vardır.

Tiroid hormon ihtiyacı gebelik boyunca arttığı için vakaların %50 sinde hormon dozunu gebelik boyunca arttırmak gerekir. Bu nedenle her 3 ayda bir, gerekirse daha sık hormon düzeyleri kontrol edilmeli ve eksiklik saptanırsa doz yükseltilmelidir.

Hipotiroidinin Sebepleri Nelerdir?

1-Primer Hipotiroidizm

A-Guatrsız radyoaktif iyot tedavisi, total ya da subtotal tiroidektomi,idiopatik hipotiroidizm.

B-Guatrla birlikte hashimato tiroiditi, iyot eksikliği, enzim eksikliği.

2-Sekonder Hipotiroidizm

A-Sheehan’s Sendromu. (Doğum sonrası aşırı kan kaybına bağlı hipofiz bezi dejenerasyonu)

B-Hipofiz bezi ameliyatları.

C-Hipofiz ya da hipotalamusun hastalıkları.

B)    Hipertiroidi ve gebelik  (Tiroid hormon fazlalığı)

Hipertiroidi ilk olarak gebelik sırasında fark edilebileceği gibi hipertiroidi tanısı ile izlenen bir hastanın gebe kalması sonucu gebelik tiroid hormon fazlalığı ile komplike olabilir. Tanıda ve tedavide geç kalınması bebek ve anne için ciddi riskler taşımaktadır.

Hipertiroidi Sebepleri:

Hastaların %80 e yakını Graves hastalığıdır. Nodüler guatr ve Hasimato tiroidditide hipertiroidiye neden olabilir. Şiddetli hiperemezis gravidarum vakaları (aşırı bulantı kusma yaşayan gebe kadın) vücuttan aşırı su kaybına bağlı sanki hipertiroidi gibi hormon sonuçlarına neden olabilir. Kaybedilen sıvının yerine konması sonucu tiroid testleri düzelir.

Hipertiroidi Bulguları:

İlk bulgular sinirlilik, kalp çarpıntısı, sıcak inteloransı (sıcağa tahammül edememe), guatr, kilo kaybı, kilo almada zorluk (iştaha rağmen) olarak görülür. Gebelik sırasında devamlı (istirahatte bile) çarpıntı ve kilo alamama en tipik belirtilerdir. Gözde öne doğru büyüme, nadir değildir (ekzoftalmus).

Hipertiroidi Tanısı:

Tiroid hormon testlerinde serbest T4 ün yükselmesi ve TSH hormonunun düşmesi ile tanı konulur. Bazen normal gebeliklerde ilk 3 ayda serum TSH değeri normalden az bulunabilir. Bu geçici bir durumdur. TSH reseptör antikoru Graves hastalarında yüksek bulunur.

Gebelikte Hipertiroidizm Tedavisi:

Gebelik sırasında antitiroid ilaçlar verilerek tiroid hormonları normal seviyeye getirilmeye çalışılır. Hedef en az ilacı vererek tiroid hormonlarını normal düzeyde tutmaktır. Gerekirse hastanın çarpıntısını önlemek için B-bloker denen kalp ritm ilaçları verilebilir. Tedaviye tam doz başlanır ancak tiroid hormonları istenilen seviyeye geldikten sonra antitiroid ilaç dozu azaltır. Minimum dozla takip edilen hastanın ilaçları 34. haftada kesilir. Eğer ilaçları kesilince hormonlarda tekrar yükselme olursa yeniden ilaç başlanır.

Eğer hipertiroidi, gebelik sırasında iyi tedavi edilemez ve tiroid hormonları normalden yüksek düzeylerde kalırsa bir sıra komplikasyon gelişir.

Gebelik hipertansiyonu, prematüre doğum, konjestif kalp yetmezliği ve tiroid krizi en sık görülen problemlerdir. Bebekte görülebilecek komplikasyonlar ise prematurite, gelişme geriliği ve hatta anne karnında ölümdür.

Yenidoğan Hipertiroidi Nedir?

Hipertiroidik annelerin % 2 kadarının bebeklerinde neonatal hipertiroidizm görülür. Graves hastalığında TSH reseptör antikoru (+) olan vakalarda bu antikorlar plasentadan geçerek bebeğinde tiroid bezinden fazlaca tiroid hormonu salgılanmasına neden olur. Bebek anne karnında iken annenin aldığı ilaçlar onu korurken bebek doğduktan sonra hipertiroidi riski altında kalır.

Bu nedenle hipertiroidik hastaların bebekleri ilk 2 hafta çok dikkatli izlenmelidir. Annede TSH reseptör antikoru ne kadar yüksek ise bebekte hipertiroidizm gelişme riski o kadar yüksektir. Anneden geçen antikorlar azalınca hastalık kendiliğinden geçer.

Doğum sonu emziren ve ilaç almak zorunda kalan anneler doktorlarına danışarak antitiroid ilaçlarından uygun olanını, uygun dozda alabilirler.

Hashimato tiroidi (Kronik tiroidit) olan hastalarda doğum sonu geçici tiroid disfonksiyonu gelişebilir. Önce 6–12 haftalarda hipertiroidik bulgular ardından hipotiroidi gelişir ve kendiliğinden 4–8 ayda geçer. Bu durum diğer gebeliklerde tekrarlayabilir.