Gebelik Takibinde Neler Yapılır?

Gebelik takibinde ilk kez gittiğinizde doktorunuz sizin genel sağlık durumunuza, genetik özelliklerinize, gebelikle ilgili sorunlarınıza ve psikososyal durumunuza bakacaktır. Burada tespit edilen durumlara ve risk faktörlerine göre bir takip planı çıkarılır. Ardından gebelik yaşı hesaplanır. Ultrasonografi ile hesaplanan yaşın doğruluğu tespit edilir. Eğer son adet tarihi ile bebeğin ultrasonda belirlenen yaşı arasında uyumsuzluk var ise ve bebeğiniz 13 haftadan küçük ise ultrasonu esas almak daha doğrudur. Unutmayın ki bebekler 10-13 haftaya kadar simetrik (eşit hızda) büyürler ve ultrason ile bu haftaya kadar yapılan ölçümlerin yanılma payı ±3-5 gündür. Ardından genel fizik muayene yapılır, tansiyon ölçülür, kalp sesleri dinlenir, akciğer sesleri dinlenir, karın muayenesi yapılır (Büyük gebeliklerde karın muayenesi zordur). Boy ve kilo ölçülür ve vücut kütle indexi hesaplanır. Bu vücut kütle indexinize göre doktorunuz size almanız gereken toplam minimum ve maksimum kiloyu söyler. (Unutulmamalıdır ki vücut kütle indeksindeki kilonuz gebelik öncesi kilonuz olmalıdır.)

Gebelik takibinde vajinal muayene yapılabilir. Halk arasında inanılanın aksine vajinal muayene düşük riskini artırmaz. Aslında vajinal muayene ile kültür alınıp genital bölgede olası infeksiyonun varlığını ortaya koymak size zarardan çok fayda sağlar.Bazı durumlarda (hastanın çok kilolu olması ya da rahmin ters olması durumunda) erken gebelik haftalarında bebeğiniz karından ultrason ile görüntülenemeyebilir. Bu durumda vajinal ultrasonografi çok net bir görüntü sağlar. Vajinal ultrasonografi ile bebeğe ait olaylar karından yapılan ultrasona göre bir hafta önceden görülebilir. (Örneğin bebek kalp atımları vajinal ultrason ile 6. haftada, karından yapılan ultrasonla 7. haftadan itibaren görülür.)

Sonra laboratuar testleri durumunuza göre istenir. Genelde tam kan sayımı, idrar kültürü, kan grubu ve Rh, rubella antikoru (kızamıkçık), tiroid stimule edici hormon (TSH) en çok istenen testlerdir. (Bu testler gebenin durumuna göre değişebilir, karaciğer hastalığı öyküsü varsa karaciğer fonksiyon testleri, böbrek hastalığı öyküsü varsa böbrek fonksiyon testleri gibi.)

En son olarak hastaya egzersiz, beslenme, cinsel hayat, zararlı alışkanlıklar, mesleki riskler ve gebelik takip planı hakkında bilgiler verilir.

Gebelik 7. hafta ve daha büyük ise kalp atımlarına bakılır. Kalp atımları gebelik takibinde önemli bir dönemdir. Çünkü düşük riski bebeğinizin kalp atımlarının görülmeye başlamasıyla birlikte azalır.

11-14 haftalar arasında ikinci muayene yapılır. Bu muayene sırasında bebeğinizin ense kalınlığına (nuchal translucency) bakılır. İkili tarama testi yine bu dönemde yapılır. Bu test annenin kanından bakılan 2 hormon ve bebeğin ense kalınlığının ölçülmesiyle hesaplanır (βHCG, PAP-A ve ense kalınlığı). Koryon villus örneklemesi (CVS) bu haftalarda yapılır.

16.haftada anne kanından αFP, Bhcg ve estriol değerlerine bakılarak üçlü tarama testi yapılır (triple test). Bebeğinizin cinsiyetini yine kesin olarak bu haftada öğrenirsiniz.

17-18. haftalarda eğer 2’li ya da 3’lü test sonuçlarınız anormal ise ileri yaş ya da genetik hastalık öyküsü varsa amniosentez yapılır.

20-22. haftalarda ultrasonografi ile sakatlık taraması yapılır. Özellikle fetus kalbinin en iyi görüntülendiği zaman 22-24.haftalardır. Burada sözü geçen ultrason ile sakatlık taraması 3 boyutlu ya da 4 boyutlu ultrason ile aynı değildir. Ultrason ile sakatlık taraması deneyimli bir perinatolog (riskli gebelik uzmanı) tarafından yapılmalıdır. 3-4 boyutlu ultrason ile sakatlık taramasının daha iyi yapılacağı inancı şu an için yanlıştır.

24-28. haftalar arasında gebelik şekeri taraması için 50gr şeker yükleme testi yapılır. Tetanoz aşısı yapılabilir.

32-34. haftalarda kan sayımına ve idrar testlerine tekrar bakılır. Bebeklerde gelişme gerilikleri ve gebelik hipertansiyonu açısından ultrasonografi yapılır.

34-40. haftalar arasında biofizik profil denilen ultrasonografi ile bebeğin sağlık durumunun belirlenmesi işlemi yapılır.

34-40. haftalar arasında non-stres test (NST) fetal kalp atımlarının yazdırılması testide bebeğinizin sağlık durumu hakkında bilgi verir.

Takip aralıklarında farklılıklar olabilir. Amerikan Kadın Hastalıkları ve Doğum Koleji ACOG 1997 ye göre 28. gebelik haftasına kadar 4 haftada bir, sonra 2-3 haftada bir ve 36. haftadan sonra haftada bir yapılır.

Gün geçmesi durumunda takiplerin yine haftada bir mi yoksa daha sık mı yapılması konusu henüz herkes tarafından aynı şekilde uygulanmaz. Eğer risk faktörleri (ileri yaş, su azlığı, hipertansiyon vs.) yoksa 4-5 günde bir değerlendirme, risk faktörleri varsa 2-3 günde bir değerlendirme yapmak daha iyidir.